Soms lijkt ons leven gewoon verder te gaan, terwijl binnenin iets voorgoed is veranderd. Het kind dat ooit verloor, leeft nog steeds in ons, verlangend naar begrip, naar een luisterend oor, naar Licht. Deze blog is een ode aan dat kind… en aan de kracht van heling door erkenning.
In mijn vorige blog kun je lezen hoe het was voor J. om zonder ouders te leven, zie hier!

Hoe het verder ging…

Wanneer je als kind niet hebt kunnen rouwen om de dood van je ouder(s), blijft er veel pijn in je opgesloten zitten. J. vertelt dat ze na het overlijden van haar ouders allerlei ziekten en kwalen kreeg. Naar aanleiding van mijn vraag ‘Hoe heb je het ervaren om zonder ouders verder te gaan en zelf een gezin te krijgen?’ vertelt J. het volgende:

‘Je vraagt: ‘Hoe heb ik het ervaren om zonder ouders verder te gaan en zelf een gezin te krijgen? Toen mijn moeder stierf was ik 15 jaar en als enig thuiswonend kind. Mijn broers waren al lang getrouwd en hadden zelf kinderen. Ik was een nakomertje. Zij waren al voordat ik 10 jaar was uit huis.

Natuurlijk bovenal heb ik ze gemist. En ik kan gerust zeggen dat ik ze nog steeds mis. Al is het wel veranderd sinds ik me met spiritualiteit ben gaan bezighouden. Want dat heeft me meer het gevoel gegeven dat ze niet lijfelijk aanspreekbaar of aanwezig zijn, maar dat ze er toch zijn en dat ze misschien hebben gevolgd hoe het met mij is gedaan. Dat vind ik een fijne gedachte.

Dankbaar voor onderdak

Ik ben heel dankbaar dat mijn broer mij in huis heeft genomen in die tijd, maar het is niet je ouderlijk huis natuurlijk. Nu denk ik wel eens ‘ik heb niet eens een puberteit gehad’. Want als ik ervaar hoe pubers zijn, en dan natuurlijk ook mijn eigen kinderen…nou zo ben ik dus nooit geweest. Ik kon niet mopperen of ergens tegen in opstand komen want ik was me er altijd van bewust dat ik dankbaar moest zijn dat er voor me werd gezorgd.

Wel vond ik het erg dat ik nooit echt met iemand heb kunnen praten over het gemis wat ik had. Iedereen ging gewoon verder met zijn leven en ja…niemand vroeg ernaar. Maar het heeft zeker totdat ik ongeveer halverwege de dertig was geduurd, dat ik over mijn moeder na kon denken zonder erom te huilen. Ik heb haar heel erg gemist. Daarna ging het beter.

Me schuldig voelen

Het wisselt ook erg af. Want als ik mijn moeder zo miste dan voelde ik me schuldig alsof het zo was dat ik niet aan mijn vader dacht. Later draaide het weer om. Mijn vader was heel gelovig en toen hij nog leefde werd er altijd gebeden bij ons aan tafel en ik moest dan hardop bidden altijd.

Maar toen hij stierf wilde mijn moeder het niet meer hebben en ze zei: ‘als God had bestaan had hij nooit je vader dood laten gaan’. En ja, ik dacht dat ze wel gelijk had. Ik heb daarna altijd gedacht: ik wou dat het wel bestond, want dat zou betekenen dat ze er nog zijn.

De angst kwam

Gelukkig is mijn geloof teruggekomen. En dat heeft me veel innerlijke rust gegeven. Toen ik 20 jaar was leerde ik H. kennen, we zijn al snel gaan samenwonen. H. is 13.5 jaar ouder dan ik, en heel rustig en lief en dat had ik nodig. Dus wat toeval?

Toen ik eenmaal een tijdje samenwoonde kreeg ik angst. Angst voor knobbels en bobbels en allerlei ziekten en kwalen. Je kunt het bijna een ziektefobie noemen. Zo bang was ik om ziek te worden.

Jarenlang durfde ik niet naar buiten

Ik beviel van onze oudste zoon en was heel onzeker. De bemoeizucht van mijn familie was niet goed voor mijn eigenwaarde en zelfvertrouwen. Ik kreeg ook nog eens last van straatvrees, paniekaanvallen en angsten. Het is een vreselijke tijd geweest.

Bij elkaar heeft het zo’n 7 jaren geduurd. In die tijd heb ik ook nog een dochter gekregen. Maar naar buiten met mijn kinderen kon ik niet, niet naar de speeltuin, geen uitstapjes maken.

Toen mijn zoontje 4 jaar werd en naar de basisschool moest, was dat een drama.  Achter de huizen doorlopen en in de brandgang wachten tot hij er aan kwam op het schoolplein en dan weer door de brandgang terug.

Veel geduld

Ik dank God dat ik een man heb gevonden met zoveel geduld. Heel veel echtparen gaan uit elkaar als je bestaan zo onder druk staat door zoiets. Maar mijn man bleef rustig en hielp waar hij kon. Hij veroordeelde mijn angsten nooit en stond altijd naast me.

Al met al ben ik er weer uitgekomen. Ik heb vier broers en toch heb ik mijn vader en moeder altijd enorm gemist. Mijn grootste angst was altijd dat mij hetzelfde zou overkomen en dat mijn kinderen zouden achterblijven.

Dat blijft, die angst blijft altijd. Ik ben dan ook heel bang geweest om dood te gaan, en dat houdt me door de loop van mijn leven heen altijd bezig. Maar dat komt natuurlijk doordat ik al zo vroeg werd geconfronteerd met de dood.

Het gaat goed hoor!

Als je wel eens hoort dat kinderen hun vader of moeder zijn verloren en ze zijn nog jong vind ik dat altijd heel erg. Want de mensen zijn geneigd om als er gevraagd wordt hoe die kinderen het verlies dan opnemen om te zeggen: ‘Oh, ja gaat heel goed hoor, op school gaat het wel goed en ach… het zijn kinderen hé, ze zijn zo flexibel, passen zich snel aan’.

Nou, vergeet het maar! Dat wordt onderschat vind ik. Als kind kun je natuurlijk wel dóen of het goed met je gaat, maar je basis is weg. Diegenen waar je het meest op vertrouwd, die zorgen dat alles goed komt, zijn weg…

Het gemis blijft

Dus ja. Hoe is het om zonder je ouders volwassen te zijn? Je mist ze, maar eigenlijk weet je ook niet goed wát je mist, want je weet niet beter. Geen visites met Pinksteren of Pasen of kerstmis, geen familiedagen, geen gezellige gesprekjes of telefoontjes, geen vader of moeder om even om raad te vragen.

En naar je ‘grote’ broers ga je ook niet, want die leven gewoon verder met hun gezin. Dat was toch anders want ik raakte mijn thuis kwijt én mijn moeder en mijn school en vriendinnen, alles was ineens weg.

Hunkeren naar informatie

Een schoonzus heeft, toen ik al inmiddels 35 jaar was verteld over mijn vader. Waar hij allemaal had gewerkt en over alledaagse dingen, hoe hij en mijn moeder waren, of ze op vakantie gingen of niet, waar ze allemaal hadden gewoond en hoe oud ze waren toen ze trouwden en dat mijn vader in de oorlog in Duitsland had moeten werken, en zo.

Dat waren allemaal dingen die ik niet wist. En ik hunkerde er zo verschrikkelijk naar om iets van hen te weten. Ze vertelde me ook dat mijn vader altijd zo graag een dochter wilde en zo erg blij en trots op me was. Dat deed me erg goed.

Mijn moeder had ik in gedachten op een voetstuk geplaatst. In de verhalen bleek dat zij een gewoon mens was natuurlijk, die ook haar fouten en gebreken had. Dat hielp me weer om haar in een normaal daglicht te zien.

Sterke herinneringen

Na dat gesprek is er toen rust gekomen. Gelukkig. Dus dat gesprek was heel belangrijk. Mensen denken na een maand of twee ‘het zal nu wel over zijn, het verdriet’. En dan praat niemand er meer over. Iedereen is verdrietig voor je en leeft mee, maar dat duurt niet zo lang, en dan vraagt niemand er meer naar. Voor een kind is dat niet goed, dat heb ik ervan geleerd.

Waar ik me over verbaas, telkens weer is: Ik ben nu 48 jaar, en dus is het al lang geleden inmiddels. Toch haal ik ontelbare keren per week de woorden en ervaringen die ik heb gehad met mijn ouders nog steeds aan: ‘Je oma zei.’ ‘Mijn vader deed…’ Mijn moeder zei altijd…’ dat is voor mij zo normaal alsof ze er vorig jaar nog waren.

Ik zeg ook wel: ‘Ze zijn er niet lang geweest in mijn leven, maar lang genoeg om mij indrukken te geven, en lessen en gewoontes om een leven lang mee te doen’.
Veel liefs J.

Het mooie is dat Radio Merlijn een grote betekenis bleek te hebben in haar leven. Door alles wat ik in mijn radioprogramma’s in de loop der jaren vertelde, herstelde J. van de straatvrees en de andere angsten.

Het verhaal van Y.

Nu het verhaal van Y. – hij vertelt:
‘Ik was 6 jaar toen mijn moeder overleed in augustus 1982. Zij was 23 jaar geworden dat jaar op 3 april, 6 dagen voor mijn verjaardag. Na 3 jaren van ziekte en van vechten, van ziekenhuis opname en van terug thuiskomen was het ‘nooit meer terugkomen’. Als een donderslag gevallen op een door de weeks dag.

Mijn grootmoeder en een tante van me, namelijk de oudste zuster van mijn moeder, waren vertrokken naar het ziekenhuis om mijn moeder te gaan bezoeken. Ze kwamen echter héél kort na hun vertrek alweer thuis.

De deuren vlogen open… En ze kwamen allebei al snikkend en wenend helemaal ontdaan binnengestormd. Een vreselijk verdovend gevoel kwam als een sluier op me gevallen.
Al twijfelend, ontredderd ging ik langzaam naar de keuken, daar waar mijn tante en grootmoeder naar toe waren gevlucht.

Waar is Mama?

Ik ging op de schoot van mijn tante zitten en vroeg hoe het met mijn moeder was.
Daarop antwoordde ze: ‘Je mama is nu naar de hemel’.
‘Hoezo is ze naar de hemel, hoe is zij daar gekomen dan?’, vroeg ik verbijsterd.
‘Je mama is nu een engel’, antwoordde ze, ‘ze heeft nu vleugels en is zo naar de hemel gegaan’.

Dit is wat ik me nog kan herinneren van wat er toen gezegd is. Daar opvolgend stapte ik de huiskamer door en ging naar buiten toe. Naar het grasplein, die in het midden van twee wegen lag. Daar waar we voetbalden en ravotten, in bomen klommen en turnden.

Ik ging in het midden van het plein staan. Het was een zonnige dag, met hier en daar wat wolkjes.  En… ik begon te praten tegen mijn moeder of beter gezegd tegen de essentie van mijn moeder. Dat was mijn eerste contact met het hiernamaals.

Ik vroeg haar: ‘Hey, waar zit jij nu? Achter die wolk? Of ginder misschien?’ Maar ik zag niks… Bedroefd vroeg ik: ‘Zal ik je nu nooit meer zien?’ En een bevestigend antwoord kwam mijn gevoel binnen. Huilen heb ik op dat moment niet gedaan.

De daaropvolgende vele, vele jaren heb ik intens en diep om het gemis van mijn moeder gehuild. Een gemis en pijn die blijft, vooral op de momenten dat ik aan haar denk. Of op de momenten dat ik er alleen voor sta.  Ik heb al enkele malen een contact mogen ervaren met een beschermengel of gids.

Een hand op mijn schouder

Een keer waarbij ik plotseling een hand op mijn schouder voelde. Dat was in een periode waarin ik nogal angstig was. Op het moment zelf schrok ik me bijna te pletter. Enkele weken daarna las ik dat dit betekent dat de beschermengel te kennen wil geven dat je er niet alleen voor staat. Dat ze er zijn om te helpen, ook al zie je ze niet.

Ook een keer waarbij ik op punt stond helemaal in elkaar te storten. Toen kwam een warme gloed over me die me de kracht gaf om te weerstaan aan dat moment. Een moment, een kracht die me heel goed is bijgebleven. Een zeker weten die me heeft geholpen menig duisternis te door staan.
Maar contact met mijn moeder op die manier? Neen, dat kan ik me niet zo direct herinneren.’
Liefs, Y.

Trauma’s hebben soms zware gevolgen

Door dit trauma heeft Y. in de loop der jaren narcolepsie gekregen. Narcolepsie is een ziekte waarbij iemand zomaar in slaap valt. Het is een neurologische stoornis die zich kenmerkt door overmatige slaperigheid overdag en ongewilde slaapaanvallen, waarbij iemand plotseling in slaap valt op ongepaste momenten.

De trouwe luisteraar van Radio Merlijn Y. kon soms zomaar, nog voordat hij zijn huis kon binnen gaan, in slaap vallen. Mensen dachten dan dat hij te veel had gedronken, en lieten hem daar liggen. Helaas, voor zijn hondjes die binnen waren, en soms dagen geen eten kregen omdat Y. vaak zelfs dagen sliep.

Tijd heelt niet altijd

Dit zijn slechts twee verhalen. Wekelijks ontvang ik vele ontboezemingen van mensen die in paniek zijn, of iets vreselijks hebben meegemaakt, of die ongeneeslijk ziek zijn, etc., etc. Deze aangrijpende, eerlijke en diep menselijke verhalen raken aan iets wezenlijks. Vroeg verlies of anderszins brengt niet alleen verdriet, maar ook onzichtbare littekens die een leven lang kunnen doorwerken.

We denken vaak dat tijd wonden heelt. Maar tijd heelt niets als het hart gesloten blijft. Het verdriet van een kind dat zijn ouder verliest – of een pijn verdwijnt niet, het verandert van vorm. Het kruipt in de stiltes, in het lichaam, in de angsten die we niet begrijpen. En zolang er niet over gesproken wordt, blijft het daar wonen, zachtjes roepend om gehoord te worden.

Luisteren is zooooo belangrijk!

We vergeten te vaak dat verdriet geen houdbaarheidsdatum heeft. Een kind dat zijn ouder verliest – of een ouder die zijn of haar kind verliest: het groeit verder. Maar het kind in hem of haar – of ouder – blijft altijd zoeken naar die blik, die stem, dat gevoel van veiligheid. We zeggen zo makkelijk: kinderen zijn flexibel. Maar wat we eigenlijk bedoelen, is dat ze zich aanpassen aan een wereld die te hard is om echt te voelen.

Toch vraagt het leven ons om te durven voelen. Om niet weg te kijken bij het verdriet van een ander, of bij dat van onszelf. Want zolang we blijven zwijgen, blijft het gemis spreken, in ons lichaam, in onze angsten, in ons verlangen.

Stilte uit noodzaak

Misschien is het tijd dat we weer leren luisteren. Luisteren naar de verhalen die nooit zijn verteld. Naar het kind in onszelf dat nog steeds wacht tot iemand vraagt: ‘Hoe was het écht voor jou?’.
Kinderen lijken sterk, maar wat wij ‘sterk’ noemen, is vaak stilte uit noodzaak. Want wie moet je vertellen dat je wereld instort, als iedereen om je heen weer verdergaat?

Toch is er altijd Licht. De liefde van wie wij missen is nooit verdwenen, ze is alleen van vorm veranderd. Ze leeft voort in onze woorden, onze keuzes, onze dromen. En op het moment dat we durven voelen, durven herinneren, komt dat Licht weer tot leven in ons.

Ik nodig je uit…

Laat dit een uitnodiging zijn:

• om te luisteren naar het kind in jezelf,
• om eindelijk te spreken over datgene wat te lang verzwegen is,
• en om anderen werkelijk te zien, voorbij de glimlach, voorbij het ‘het gaat wel goed’.

Heling begint daar waar we elkaar écht durven te ontmoeten, van hart tot hart, van Ziel tot Ziel… Verlies stopt niet met het afscheid. Het reist met ons mee, fluistert in ons hart en vraagt zachtjes om gehoord te worden. Pas wanneer we durven luisteren, begint de ware heling.

Lieve groet,
Daisha

P.s: Heb je een vraag, en dat kan over van alles zijn. Stuur deze naar daisha@radiomerlijn.nl Ik beantwoord je vraag in mijn radioprogramma ‘Zielsverwanten’. Tweewekelijks op zaterdag om 20.00 uur te beluisteren via Radio Merlijn ! En daarna nog de hele week bij Uitzending gemist. Vermeld wel je geboortedatum er bij en/of van de betrokkenen plus voornaam. Ik vertel deze niet in de uitzending, dus privacy verzekerd.

Wil je automatisch op de hoogte blijven? In de linker zijkolom van dit artikel (of bovenin het artikel op wanneer je op je mobiel leest) kun je je abonneren op mijn blogupdates. Of ontvang elke week informatie over mijn radioprogramma’s, hier kun je deze gratis nieuwsbrief aanvragen. Daarin staat ook iedere week mijn blog vermeld, dus dat is twee in één!